W upalne dni lata prawie wszystkie stopy się pocą. Skoro jednym z zadań potu jest chłodzenie ciała, to latem jest to zupełnie naturalne. Chłodzenie potem odbywa się na całym ciele, zatem na stopach również. W końcu na 1 cm2 podeszwy naszych stóp znajduje się ponad 500 gruczołów potowych.
Zbyt intensywne wydzielanie potu na stopach może stać się jednak przyczyną maceracji, czyli rozmiękczenia naskórka. Zmacerowany naskórek traci cechy żywotnej tkanki stając się tkanką martwą. Maceracja w przestrzeniach międzypalcowych wygląda jak popękany, poszarpany białawy naskórek. Jeśli występuje na skórze nadpotliwej, to wokół maceracji skóra ta jest intensywnie czerwona i wyraźnie wilgotna.
Latem do maceracji często dochodzi także na skórze normalej, która zazwyczaj nie poci się nadmiernie. Przyczyną jest tu podwyższona temperatura powietrza a zatem i skóry, brak przewiewu między palcami i kumulacja wilgoci. Tarcie palców o siebie i ucisk powierzchni skóry o podeszwy butów powoduje, że cienki i delikatny naskórek znajdujący się między palcami zaczyna pękać.
Niekiedy pęknięcia na przejściach z powierzchni międzypalcowych na podeszwę są głębokie. Widzimy wtedy białawe, postrzępione kawałki naskórka otaczające rozpadlinę w skórze często bolesną. Mamy wtedy do czynienia z raną, która wymaga szybkiego i skutecznego leczenia, ponieważ przez otwartą rankę mogą wdać się nie tylko grzyby, ale i bakterie. Podolog jest właściwą osobą do kontaktu.
Do maceracji dochodzić może na wszystkich częściach stopy. Macerować, czyli ulegać rozmiękczeniu na skutek potu (lub innego płynu) mogą modzele, odciski podeszwowe i te na bocznych powierzchniach palców. Odciski na stawach palców lub na podeszwach ulegają też maceracji pod wpływem płynów lub plastrów „na odciski”.
Z maceracją mamy również do czynienia w wypadku wrastających paznokci i powstania tzw. „dzikiego mięsa” (hipergranulacji), które zbudowane jest w przeważającej mierze z naczyń limfatycznych i krwionośnych. To właśnie one stwarzają intensywnie wilgotne środowisko.
W przeciwieństwie do maceracji grzybica wywołana bywa przez grzyby typu trichophyton rubrum lub trichophyton interdigitale. Grzybica na stopach różni się od maceracji zarówno wyglądem jak i zapachem. Zapach grzybicy jest bardzo charakterystyczny i przez podologa łatwo rozpoznawalny.
Wygląd grzybicy natomiast różni się barwą żółtawo-brązową oraz obecnością dodatkowych, nie popękanych jeszcze mikroskopijnej wielkości pęcherzyków występujących obok tych już pękniętych i postrzępionych. Pęcherzyki wypełnione są cieczą zawierającą spory grzybiczne. Często są tak małe, że widzi je tylko wprawione oko podologa i to przy pomocy lupy. Złogi martwiczego, grzybiczego naskórka mogą zlepiać się ze sobą, stają się wtedy zagrożeniem powstania odcisków międzypalcowych, bardzo bolesnych i trudnych do usuwania oraz wyleczenia.
Tak, obecność martwych komórek skórnych może stać się pożywką dla grzybów, ale nie musi. Długotrwała wilgotność naskórka pozbawia go jego naturalnego ochronnego lipidowego płaszcza sprawiając, że staje się łatwym łupem dla grzybicy międzypalcowej. Należy dlatego usuwać zmacerowany, martwy naskórek, aby nie mógł stać się pożywką dla grzybów.
Głównie, aby podjąć właściwą decyzję co do dalszego postępowania.
W wypadku maceracji wystarczy zadbać o lepszy przepływ powietrza między palcami, usunięcie strzępków naskórka, noszenie lekkiego obuwia z naturalnych materiałów, skarpet pozbawionych sztucznych włókien. Częsta zmiana obuwia, chodzenie na bosaka, dokładne osuszanie po kąpieli przestrzeni międzypalcowych – to dobra podstawa do zapobiegania maceracji.
Jako podolodzy pomożemy w diagnozie. Usuniemy bezboleśnie i bezkrwawo strzępki i pęcherzyki zmacerowanego naskórka, zabezpieczymy przestrzenie międzypalcowe środkiem dezynfekującym i wysuszającym.
Jeśli na bazie maceracji przestrzenie te zostały zajęte przez grzybicę, to pomoc podologiczna jest niezbędna. Oprócz postępowania opisanego powyżej, konieczne jest regularne oczyszczanie i zabezpieczanie w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się i wyleczenia grzybicy.
Odróżnienie zwykłej maceracji od grzybicy jest dość trudne, dlatego w razie wątpliwości warto jest skorzystać z konsultacji i fachowej pomocy w gabinecie podologicznym.
